Προβιοτικά και γαστρεντερικές διαταραχές

Τα προβιοτικά και γαστρεντερικές διαταραχές έχουν απασχολήσει έντονα την ιατρική κοινότητα τα τελευταία χρόνια, καθώς πλήθος μελετών αναδεικνύει τη σχέση τους. Οι γαστρεντερικές διαταραχές συνδέονται συχνά με ανισορροπία στη μικροχλωρίδα του εντέρου. Σε αυτό το πλαίσιο, τα προβιοτικά, δηλαδή τα «καλά» βακτήρια που ενισχύουν το εντερικό μικροβίωμα, φαίνεται ότι μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην αποκατάσταση της εντερικής ισορροπίας.

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, κυρίως βακτήρια και ορισμένοι μύκητες. Όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες, προσφέρουν όφελος στην υγεία του ξενιστή, κυρίως μέσω της ενίσχυσης της εντερικής μικροχλωρίδας. Η δράση τους βασίζεται στην ικανότητά τους να αποικίζουν το έντερο, να ανταγωνίζονται παθογόνους μικροοργανισμούς και να τροποποιούν την τοπική ανοσολογική απόκριση.

Οι κύριες πηγές προβιοτικών περιλαμβάνουν:

• τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το γιαούρτι, το κεφίρ κ.ά.
• φαρμακευτικά ή διατροφικά συμπληρώματα που περιέχουν ειδικά επιλεγμένα στελέχη, όπως τα είδη Lactobacillus, Bifidobacterium και Saccharomyces boulardii κ.ά.

Προβιοτικά και γαστρεντερικές διαταραχές: Ποιες διαταραχές βοηθούν;

Η λήψη προβιοτικών έχει συσχετιστεί με βελτίωση των συμπτωμάτων σε διάφορες γαστρεντερικές παθήσεις. Πιο συγκεκριμένα, τα προβιοτικά βοηθούν στην αντιμετώπιση διάφορων γαστρεντερικών διαταραχών όπως:

• Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS): Ορισμένα προβιοτικά φαίνεται να μειώνουν το φούσκωμα, τη δυσφορία και τις διαταραχές στις κενώσεις που προκαλεί το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Τα συμπτώματα αυτά περιορίζονται επειδή τα προβιοτικά ρυθμίζουν τη μικροχλωρίδα και περιορίζουν σημαντικά τη φλεγμονή.
• Διάρροια σχετιζόμενη με αντιβιοτικά: Τα προβιοτικά μειώνουν τη συχνότητα και τη διάρκεια της διάρροιας που προκαλείται από αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά προκαλούν μερικές φορές  αλλοίωση της εντερικής χλωρίδας, ιδίως σε παιδιά και ηλικιωμένους.
• Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn): Σε επιλεγμένους ασθενείς, τα προβιοτικά μπορεί να βοηθήσουν. Ενδείκνυται κυρίως για ασθενείς με ήπια ελκώδη κολίτιδα, ενισχύοντας την εντερική φραγή και ρυθμίζοντας το ανοσοποιητικό.
• Δυσκοιλιότητα: Συγκεκριμένα προβιοτικά στελέχη βελτιώνουν τη συχνότητα και τη συνέπεια των κενώσεων. Με τον τρόπο αυτόν αντιμετωπίζεται η δυσκοιλιότητα, καθώς βελτιώνεται η κινητικότητα του εντέρου και τροποποιείται η εντερική σύσταση.
• Λοιμώξεις του εντέρου: Σε περιπτώσεις γαστρεντερίτιδας, τα προβιοτικά μπορούν να μειώσουν τη διάρκεια της λοίμωξης, περιορίζοντας τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Η χρήση τους είναι πολύ αποτελεσματική κυρίως σε παιδιά.

Προβιοτικά και γαστρεντερικές διαταραχές: Πώς βοηθούν;

Τα προβιοτικά επιδρούν ευεργετικά στον γαστρεντερικό σωλήνα μέσω διαφόρων μηχανισμών, οι οποίοι έχουν μελετηθεί εκτενώς τα τελευταία χρόνια. Πρώτον, ενισχύουν τη λειτουργία του εντερικού φραγμού, δηλαδή της φυσικής άμυνας του εντέρου απέναντι σε παθογόνους μικροοργανισμούς και τοξίνες. Πιο συγκεκριμένα, βελτιώνουν τη συνοχή των επιθηλιακών κυττάρων και αυξάνουν την έκκριση προστατευτικής βλέννας, συμβάλλοντας στη μείωση της διαπερατότητας του εντέρου.

Παράλληλα, τα προβιοτικά αντιμετωπίζουν άμεσα τα παθογόνα βακτήρια. Ένας ακόμη σημαντικός μηχανισμός είναι η ανοσορρύθμιση: τα προβιοτικά ενισχύουν την τοπική ανοσολογική απόκριση και ρυθμίζουν την παραγωγή κυτοκινών, μειώνοντας έτσι τη φλεγμονή. Μέσω αυτών των δράσεων, συμβάλλουν ουσιαστικά στη μείωση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ασθενών με κοινές γαστρεντερικές διαταραχές όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου κ.ά.

Ποια είναι τα βασικά οφέλη των προβιοτικών;

Η χρήση προβιοτικών στη διαχείριση γαστρεντερικών διαταραχών αποτελεί ένα πεδίο με αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον και θετικά κλινικά ευρήματα.

Τα κύρια οφέλη που προκύπτουν από τη λήψη τους περιλαμβάνουν:

• την αποκατάσταση της ισορροπίας της εντερικής μικροχλωρίδας.
• την ενίσχυση του εντερικού φραγμού.
• την καταστολή παθογόνων μικροοργανισμών.
• τη ρύθμιση της τοπικής φλεγμονώδους απόκρισης.

Μέσω αυτών των μηχανισμών, τα προβιοτικά μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην ανακούφιση συμπτωμάτων όπως το φούσκωμα, η διάρροια κ.ά. και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Προβιοτικά και γαστρεντερικές διαταραχές: Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η δράση τους;

Ωστόσο, δεν είναι όλα τα προβιοτικά ίδια, ούτε δρουν με τον ίδιο τρόπο σε κάθε ασθενή. Η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Ειδικότερα, η αποτελεσματικότητα των προβιοτικών εξαρτάται από:

• το είδος και το στέλεχος του μικροοργανισμού.
• τη δοσολογία.
• το χρονικό διάστημα λήψης τους.
• τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε πάθησης.

Για τον λόγο αυτό, η εξατομικευμένη προσέγγιση κρίνεται απαραίτητη. Η επιλογή του κατάλληλου προβιοτικού πρέπει να βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και να γίνεται πάντα με τη συμβουλή του θεράποντος ιατρού.

Ο Γαστρεντερολόγος-Ενδοσκόπος Δημήτρης Καλογεράς βρίσκεται στη διάθεσή σας για να σας παρέχει περισσότερες πληροφορίες για την υγεία του πεπτικού συστήματος. Επικοινωνήστεμαζί μας και κλείστε το ραντεβού σας, εάν αντιμετωπίζετε γαστρεντερικές διαταραχές.